راننده تاکسی که به ظاهرش می­خورد متدین باشد جلوی یکی از ورودی­های حرم امام رضا [ع] توقف کرد و با غرور به من گفت که از فرودگاه تا حرم از مسیری رفته که به صحنی می­رسد که در پایین پای امام قرار گرفته است. برای زائران و ساکنان دیندار مشهد نه­تنها بخش­های مختلف حرم که با بخش­های مختلف پیکر امام رضا [ع] که در داخل حرم آرمیده ارتباط دارد، بلکه جنبه­های مادی و اساساً تجربه­هایشان از محتواهای مادی حرم نیز معنادار است.

بسیاری از پناهندگان و مهاجران شیعی –که بیشترشان از هزاره­ ها هستند- دانسته و تعمداً در مشهد، که جایگاه حرم امام رضا[ع] است سکنی گزیده ­اند. هزاره­­ ها به زیارت حرم امام حسین [ع] در کربلای عراق نیز می­روند. این مردم تقریباً نیمی از جمعیت ثبت­شدۀ افغانی­های ایران را تشکیل می­دهند، با این حال تا نیمۀ دهۀ 2005م. تنها یک چهارم کل رقم بازگشتگان به افغانستان را تشکیل می­دادند. این مقاله با تکیه بر نوشتارگان[3] انسان­شناسی و مطالعات پناهندگان دربارۀ اثر کنش دینی در وضع آوارگی، به این امر نظر دارد که آمال و آرزوهای زیارتی و کنش­های افغان­های هزاره­ای در ایران ممکن است در تصمیم­گیریشان دربارۀ مهاجرت معکوس به افغانستان عامل مهمی باشد. این مطالعه بر آن است که تصمیم بازگشت به افغانستان برای گروه­های خاصی از هزاره ­ها از کنش­های زیارتی و دلبستگیشان به حرم­های زیارتی تأثیر می­پذیرد.