۱۳۹۵/۰۵/۰۴

پیشینه مکتوب منابع معتبر حدیثی شیعه امامیه – بخش اول

به اهتمام محمدرضا معینی

درباره انتساب جوامع معروف حدیثی به مؤلفان آنها اتفاق نظر هست. تدوین چهار جامع حدیثی مهم و نیز تألیف محاسن از ابوجعفر احمد بن محمّد بن خالد برقی، از نیمه دوم قرن سوم تا نیمه اول قرن پنجم صورت گرفت و انتساب نسخه های موجود به مؤلفان آنها نزد صاحبنظران فی الجمله مسلم است، هر چند بسیاری از این نسخه ها به زمانی دورتر از عصر مؤلف تعلق دارند.

۱۳۹۵/۰۵/۰۳

کانت و علم نجوم: از دریافت حسی به تجربه – بخش دوم

در دومین بخش از سلسله نوشتار "کانت و علم نجوم" به بررسی ویژگی های دریافت حسی از منظرگاه کانت براساس کتاب نقد خرد ناب وی می پردازیم.

۱۳۹۵/۰۴/۲۵

در میان سنت و هویت: زیارت اربعین در عراق

زیارت اربعین نه تنها بر اساس روایات شیعه یکی از علائم مؤمنان به شمار می‌رود‏، بلکه در طول تاریخ اسلام‏، به عنوان یکی از اجزاء هویتی شیعیان تثبیت گردیده است. زیارت اربعین، اولین بار و چهل روز بعد از واقعه دشت کربلا‏، توسط جابر بن­ عبدالله انصاری، صحابی نامدار و دوستدار نام‌آشنای اهل بیت رسالت (ع)‏، آغاز گردید و به تدریج به یکی از عناصر مهم هویت شیعی تبدیل شد.

۱۳۹۵/۰۴/۲۲

از زبان شناسی شناختی تا زبانشناسی فرهنگی: ترسیم جهان بینی قرآنی با استفاده از استعاره های مفهومی

ترسیم جهان بینی قرآنی مبتنی است بر نگاهی کل نگر و جامع نگر به متن قرآنی که با رویکردهای ساخت گرا و یا سیستمی سازگاری دارد. شاید در دورانِ معاصر اولین کسی که به تفصیل و با جزئیات قصد استخراجِ جهان بینی قرآنی را داشت ایزوتسو بود. او در مقدمۀ کتاب ارزشمندِ خود، خدا و انسان در قرآن، انگیزۀ اصلیِ خود را استخراج جهان بینی قرآنی دانست.

۱۳۹۵/۰۴/۱۸

تشیع‌شناسى در ایران و شیعه‌شناسى در غرب

مطالعات شیعی یا شیعه‌شناسی یا به عبارت دیگر Shiite studies، بـه عـنـوان نـوعـی از مـطـالـعـات آكادمیك رشته‌ای دانشگاهی است كـه محل تولد آن كشورهای غربی اســـت و آن هــم در فـضـــاهــای دانـشگـاهـی غـرب نـه فضـاهـای عـمـومـی یـا تـبلـیـغی، تبشیری و انـتـشاراتی. در دانشگاه‌های غرب (اعم از اروپا، آمریكا و كانادا) ذیل دانـشـكـده‌هـای شـرق‌شـنـاسی یا اسـلام‌شـنــاسـی، خـاورمـیـانـه یـا مطالعات عربی آفریقایی و مواردی مـثـل اینهـا، بـه شیعـه‌شنـاسـی و اسلام‌شناسی می‌پردازند.

۱۳۹۵/۰۴/۱۲

مطالعات فرهنگی در تفسیر

به اهتمام مرتضی سلمان نژاد

شناخت بيشتر زبان قرآن و توجه كردن به شرايط اجتماعي نزول قرآن، نکته کليدي در فهم مضامين قرآني مي باشد و به همين دليل مباحثي تحت عنوان «انسان شناسي» يا «زبان­شناسي» در قرآن در دوران معاصر مطرح شده است.

۱۳۹۵/۰۴/۰۵

زیارتگاه‌های اسلامی و حافظه جمعی انسانیت

دکتر بابک رحیمی، استادیار مطالعات ایرانی و اسلامی در دانشگاه کالیفرنیا واقع در سن‌دیگو، و مدیر مرکز مطالعات جهان سوم این دانشگاه است. این یادداشت کوتاه پیشتر در نشریه بهاریه منتشره از سوی موسسه میراث اسلامی، به انتشار رسیده بود.

۱۳۹۵/۰۴/۰۲

اسلام پیشرو در آمریکا-بخش اول

ترجمه اشکان بحرانی، دانشگاه وندربیلت، ایالات متحده آمریکا

این جستار ترجمه ای است از یک مقاله در کتاب:

A Nation of Religions: The Politics of Pluralism in Multi-religious America, edited by Stephen Prothero, 2006, The University of North Carolina Press, pp. 43- 59.

۱۳۹۵/۰۴/۰۱

تعذیب یهود در قرون وسطی: مطالعه تطبیقی مارک کوهن درباره وضعیت زندگی یهود در سرزمین‌های مسیحی و اسلامی

بیشتر از یک سال پیش کتاب مشهور مارک کوهن ـ استاد دانشگاه پرینستون ـ درخصوص شکنجه و تعذیب یهودیان در قرون وسطی را مطاله نمودم. وی در این کتاب به مقایسه زندگی یهودیان در اروپا و منطقه مغرب عربی به طور همزمان می‌پردازد و تلاش می‌کند که پاسخی برای این پرسش که وضعیت زندگی یهودیان در کدام سرزمین ـ مسیحی یا اسلامی ـ بهتر بوده است بیابد. وی در مجموع نتیجه می‌گیرد که وضعیت زندگی آنان در سرزمین‌های اسلامی به مراتب بهتر بوده است.

۱۳۹۵/۰۳/۳۰

کانت و علم نجوم – بخش اول

ایمانوئل کانت در ادامه ی سنّت فلسفی ‌ای قرار دارد که می توان آن را «نجات نمودها» نامگذاری کرد.

۱۳۹۵/۰۳/۲۹

ستیزه با زیارت آستان مقدس بقیع به روایت زائران شیعی دوره قاجار

زیارت آستان مقدس بقیع، ‌در کنار انجام مناسک حج و زیارت مرقد مطهر حضرت رسول (ص)، جایگاه مهمی نزد شیعیان داشته است. این زیارتگاه‌ در دوره‌های مختلف تاریخی، شرایط و مسائل گوناگونی پیدا کرده و زیارت بقیع برای زائران شیعی،‌صورت‌های مختلفی یافته است.

۱۳۹۵/۰۳/۲۷

گفتمان عصری و مطالعات میان رشته ای قرآن کریم

به اهتمام مرتضی سلمان نژاد

در طی يک و نيم سده اخير، همگام با برآمدن جريان های اسلامگرا و گرونده به بازگشت به ارزش های دينی در جهان اسلام، روياورد به فهم قرآن و شناخت مقام قرآن نيز در ميان مسلمانان فزونی گرفته است. با وجود تفاوت هايی که ميان طيف های مختلف اسلامگرا در اين دوره ديده می شود، محوريت دادن به قرآن کريم در فهم اسلام و بازخوانی تعاليم آن، از وجوه مشترک بين آنهاست.

۱۳۹۵/۰۳/۲۶

جستاری دربارۀ انگارۀ «مطالعات» و کارکرد ناصحیح آن در گفتمان آکادمیکِ معاصر

تفکّر و توجهِ فیلسوفانه و منتقدانه به جهانِ اطراف همیشه یکی از مهمترین دغدغه­ های اندیشمندان در سرتاسرِ دنیا بوده است. چنین توجهاتی موجب میشود که موضوعات و مسائل بسیار زیادی برای یک اندیشمند به ­وجود بیاید که غالباً نیز به ­دلیل فاصلۀ این موضوعات با برنامه ­های پژوهشیِ در دستِ انجام، امکان پرداختنِ به آنها به شکل کامل و مستوفی وجود ندارد.

۱۳۹۵/۰۳/۱۵

امکان خوانش گفتمانی متون دینی

از همان روزهای اوّل که با مفهوم پیچیده گفتمان آشنا شدم. به این فکر می کردم که گفتمان یعنی چه؟ و اصلا به چه دردی می خورد؟ خوشبختانه و یا شاید متاسفانه این واژه این روزها در لباس کلیدواژه بسیاری از مطالعات و پژوهش های علوم انسانی ظاهر شده است. بهره گیری از این مفهوم را در مطالعات امروز می توان نوعی «مد» پژوهشی انگاشت. مُدی که به نظر می رسد به درستی دانسته و دریافته نشده است

۱۳۹۵/۰۳/۱۵

مانیفست توحش در فقه داعش

گروه داعش یا «دولت اسلامی» به عنوان گروهی منشعب از جریان «سلفی جهادی» در پیشبرد اهداف خود بر پایه های فکری و ایدئولوژیک استوار بوده است. بر این اساس از دو کتاب به عنوان مراجع راهبردی و فقهی این گروه یاد می شود.