یکی از مهمترین کارهای هر پژوهشگری مدیریت منابع پژوهشی و نیز ارجاعدهی منابع مطابق استانداردهایی است که توسط انتشارات یا مجلات تعیین میشود. زوترو از جمله نرمافزارهای قدرتمند در این زمینه است که میتواند یاری رسان پژوهشگر در این موارد باشد.
محققان ایرانی علاقهمند به تحصیل و تحقیق در مؤسسات آموزش عالی خارج از کشور نوعاً به فرصتهای مطالعاتی، دورههای دکتری، و پست دکترا از دریچۀ پژوهشی مینگرند. شکی نیست که محور اساسی بسیاری از این فرصتها پژوهش است. در عین حال، کمتر دورۀ دکتری یا پست دکتری میتوان یافت که انتظار تدریس مستقل یا کمک مربیگری از کاندیدای مورد نظر نداشته باشند. حتی در فرصتهای مطالعاتی که ابتدائاً هیچ انتظاری نسبت به تدریس وجود ندارد شانس تمدید کردنِ این فرصتها برای سالهای آتی در صورتی که کاندیدا توانمندی تدریس داشته باشد بسیار بیشتر است. اما تفاوتها و شباهتهای تدریس، روشها و اهداف آن در مؤسسات آموزش عالی در خارج از کشور با ایران چیست؟ در این کارگاه، با تکیه بر فضای موسسات آموزش عالی در امریکا در حوزۀ علوم انسانی تلاش خواهیم کرد تصویر دقیقتری از لوازم تدریس موفق در این حوزه ارائه دهیم.
زبان لاتین در کنار زبان یونانی باستان مهمترین زبان در تاریخ فرهنگ غرب است و طولانیترین دورۀ سیطره بر این فرهنگ را به خود اختصاص دادهاست.
هزاران واژه از این زبان به زبانهای زندۀ غربی و بهویژه انگلیسی راه یافتهاست و اصطلاحات جدید بیشماری از ریشههای لاتین ساخته شده و میشود. با فراگیری این زبان میتوان به ساختِ این اصطلاحات پی برد و با پیشرفت در این زبان میتوان به متون مهم لاتین در رشتههای گوناگون دسترسی مستقیم پیدا کرد.
در این کارگاه براساس کتابِ LINGVA LATINA نوشتۀ هانس اوربرگ (HANS H. ORBERG) آموزش داده میشود. روش این کتاب برخلاف اکثر کتابهای آموزش زبانهای باستانی که بر دستور زبان تکیه دارند، زبانمحور است؛ به گونهای که اولویت با خواندن و فهم متن است و به دستور زبان جنبۀ فرعی و ثانوی میبخشد.
همزمان با گسترش و تعمیق مطالعات علوم انسانی در عصر مدرن، ارتباطات، تعاملات و تبادلات آکادمیک نیز در سطح جهان در رشتههای انسانی توسعه یافته است. با این حال، هموطنان ایرانی همواره در زمینه بهرهبرداری از این فرصتها به خصوص برای ادامه تحصیل با چالش مواجه بودهاند. این چالش هنگامی دوچندان میشود که به دلیل بنیه اقتصادی کشور، تقریباً امکان ادامه تحصیل با هزینه شخصی برای دانشجویان ایرانی نزدیک به محال است.
از سوی دیگر، در میان دانشجویان ایرانی علوم انسانی نیز عمدتاً تصویر واقعنگرانهای از امکان ادامه تحصیل و بهرهبردای از فرصتهای بینالمللی وجود ندارد. همچنین اطلاعات دانشجویان موفق رشتههای فنی و تجربی نیز تقریباً هیچ کمکی به دانشجویان حوزههای انسانی ـ به دلیل تفاوت ماهوی آن ـ برای موفقیت در این مسیر نخواهد کرد.
این کارگاه با هدف ایجاد چشماندازی روشن و واقعبینانه در خصوص امکان ادامه تحصیل با شرایط بورس برای دانشجویان علوم انسانی و سپس پیشنهاد راهکارهای اجرایی/عملی برای حداکثری کردن شانس پذیرس با بورس در رشتههای انسانی، برگزار خواهد شد. محتوای این کارگاه، براساس تجربیات میدانی دانشپژوهان بینالمللی علوم انسانی فراهم آمده است.
کتابخانههای الکترونیکی یا نرمافزارهای دیجیتالی، کاربرد بسیاری در میان علاقهمندان و محققان معارف اسلامی پیدا کرده است. از این رو ضروری است امکانات فنی این نرمافزارها فرا گرفته شود تا بهرهوری بیشتری به دست آید. در کنار فواید و تسهیلاتی که این تکنولوژی به همراه آورده است، استفاده از نسخه دیجیتال کتاب، ممکن است مخاطرات و اشتباهات سهمگینی برای کاربران و پژوهشگران بوجود آورد. از این رو بر آن شدیم کارگاهی فشرده سامان دهیم تا افزون بر اشاره به تعدادی از مهارتهای مغفول، آنچه رهزن است و پژوهشگران را در استفاده از کتابهای دیجیتال دچار اشتباهات فاحش میکند را متذکر شویم.
یکی از جنبههای مغفول در حوزه علوم انسانی کشور، حضور و مشارکت در محافل علمی بینالمللی است. اگرچه سالانه مدارس فصلی و کنفرانسهای متعددی در سطح جهان برگزار میشود، اما متأسفانه دانشجویان توانمند حوزه علوم انسانی که دارای دیدگاههای نوینی در حوزه علوم انسانی و اسلامی هستند، به علت عدم آشنایی با فرآیند پذیرش، حضور و دریافت هزینههای مالی قادر به شرکت در این محافل بینالمللی نیستند. لذا در نظر داریم تا در این کارگاه به ارائه اطلاعاتی و انتقال تجربیاتی در این خصوص بپردازیم.
چرا در ورد باید حرفهای باشیم؟
امروزه هروقت میخواهیم با متن کار کنیم، به سراغ نرمافزار وُرد میرویم. این نرمافزارِ فراگیر و پرکاربرد ابزار اصلی ما برای بسیاری از اقدامات حرفهای و پژوهشیمان است. اگر بر این نرمافزار مسلط باشیم، میتوانیم سریعتر و دقیقتر از آن بهرهبرداری کنیم و رضایت خاطر بیشتری از عملکرد خود داشته باشیم. در این دورۀ کارگاهی، نرمافزار وُرد را با رویکردی مسئلهمحور آموزش میبینیم و بر صدها نکتۀ کارراهانداز و حرفهایِ آن مسلط میشویم. این کارگاه در دو ترم برگزار خواهد شد.
اگر ۲۰ سال پیش در ایران دانشجو میبودید، برای دستیابی به یک کتاب تازه منتشر شده در -مثلاً- انتشارات دانشگاه آکسفورد، باید صبر میکردید تا کتابخانۀ دانشگاهی یا یک مرکز علمی آن را در نمایشگاهی خریداری کند و پس از آن، باید به سرعت میرفتید و آن را از آن کتابخانه به امانت میگرفتید. تازه اگر بخت یارتان بود و کسی پیش از شما آن را نگرفته بود؛ و گرنه باید نامتان را ثبت می کردید تا یک ماه دیگر پس از تحویل کتاب توسط فرد قبلی، آن را به امانت میبردید.
اما امروز داستان متفاوت است. عموم ناشران آثارشان را به صورت دیجیتال عرضه میکنند و از این رو، آگاهی از انتشار و دسترسی به آنها به مراتب سادهتر شده است. به این معنا، اگر «دسترسی به منابع» پیش از این مزیتی ويژه به حساب میآمد، امروز اینگونه نیست.
به نظر میرسد در مواجهه با منابع مجازی، امروز دو مهارت اهمیت ویژه دارد. اولاً، شما باید بدانید منابع مناسب کارتان را از کجا میتوانید شناسایی کنید و به آن دسترسی پیدا کنید. ثانیاً، به جهت افزایش چشمگیر منابع در هر رشته، شما باید بتوانید منابعتان را ارزیابی/طبقه بندی کنید و در انبوه منابعی که در موضوع مورد نظرتان مییابید، سرگشته نشوید.
در این کارگاه، تلاش خواهیم کرد با نیمنگاهی به منابع مربوط به رشته های الهیات و فلسفه، این دو مرحله یعنی مقدماتی از یافتن منابع و ارزیابی آنها را تمرین کنیم.
امروزه ارتباطات، تعاملات و تبادلات بینالمللیِ آکادمیک امر ناگزیری است. دانشجویان ما در بهرهمندی از این فرصت با دو مشکل مواجه هستند: یکی مشکلات اقتصادی و دیگری نداشتن تصویری روشن و واقعبینانه از اسبابی که باید به آن مجهز باشند و راهکارهایی که باید در پیش گیرند. در این کارگاه تلاش میشود براساس تجربیات میدانی دانشپژوهان بینالمللی علوم انسانی، چشماندازی روشن و واقعبینانه در خصوص امکان ادامه تحصیل با شرایط بورس و سپس پیشنهاد راهکارهای اجرایی/عملی برای حداکثری کردن شانس پذیرش با بورس در رشتههای انسانی ارائه شود.