همه
۱۳۹۷/۰۶/۲۸

إطلاله تاریخیه عامه على مراسم إحیاء ذکرى عاشوراء فی أهم المدن العربیه

مقدمه تعتبر الشعائر الحسینیه، ولا سیّما ما یقام منها فی یوم عاشوراء واللیالی العشره الأولى من شهر محرم الحرام، من أهم المظاهر الدینیه والاجتماعیه التی امتاز […]
۱۳۹۷/۰۶/۰۳

امام علی (ع) به روایت آثار زیدیه

متن سخنرانی دکتر سعید طاوسی مسرور در موسسه اشراق در تاریخ 22 اردیبهشت 1393 که پیش از این در سایت پیشینه (pishine.ir) منتشر شده است.
۱۳۹۷/۰۵/۱۶

نسبت تاریخ نگاری و دانش حدیث در سده های نخستین اسلامی

اگر با قدری تسامح بتوان مکتب سیره نگاری محدثان مدینه را به مکتب تاریخ نگاری حجاز تعبیر نمود و آن را به نخستین مکتب تاریخ نگاری مسلمانان ارتقا داد آیا می توان ارتباط معناداری میان این مکتب و مکاتب تاریخ نگاری بعدی یافت و مدعی شد که دانش حدیث بر روش ها و شیوه های تاریخ نگاری مسلمانان اثرگذار بوده است؟
۱۳۹۷/۰۵/۰۷

سیری کوتاه در تاریخ نوابان شیعه رامپور و آشنایی با کتابخانه رضا مهم ترین یادگار آنان

در دورانی که مردم جهان باجنگ، بیماری و فقر دست وپنجه نرم می‌کردند در قصبه کوچک مصطفی آباد معروف به رامپور، در هند حکومتی ظهور کرد که با تمام فرازونشیب‌هایش خدمات فرهنگی بزرگی به جهان اسلام انجام داد. در این مقاله سیری داریم بر نوّابان شیعه رامپور، حکمرانانی که خود را موظف به خدمت به فرهنگ و هنر می‌دانستند.
۱۳۹۷/۰۴/۲۱

تاریخ نگاری اسلامی یا تاریخ نگاری مسلمانان؟ کنکاشی در اصالت تاریخ نگاری در اسلام

آیا به کار بردن پسوند اسلامی که در واقع انتساب به یک دین محسوب می شود برای یک جریان تاریخ نگاری صحیح است؟ جریان تاریخ نگاری اسلامی، پسوند اسلامی خود را به این مناسبت دریافت کرده است که تاریخ نگاران آن مسلمان بوده اند و بر اساس تعالیم اسلامی به تاریخ نگاری همت گمارده اند؛ یا بر این اساس صفت اسلامی یافته است که تاریخ نگاران آن به تدوین تحولات جهان اسلام پرداخته اند؟
۱۳۹۷/۰۴/۰۷

نقد عاشوراپژوهی دانشگاهی

این نوشته پیش از این در شماره 126 و 127 مجله زمانه (مهر و آبان 1393) منتشر شده است.
۱۳۹۷/۰۳/۳۱

شواهد انتشار تشیع در اردن و فلسطین تا سده ششم هجری – بخش دوم

تشیع در رمله و فلسطین شهر رمله امروزه میان بیت‌المقدس و تل‌آویو، در سرزمین‌های اشغالی سال ۱۹۴۸ واقع است. این شهر در گذشته از شهرهای بزرگ […]
۱۳۹۷/۰۳/۱۵

تعذیب یهود در قرون وسطی: مطالعه تطبیقی مارک کوهن درباره وضعیت زندگی یهود در سرزمین‌های مسیحی و اسلامی

بیشتر از یک سال پیش کتاب مشهور مارک کوهن ـ استاد دانشگاه پرینستون ـ درخصوص شکنجه و تعذیب یهودیان در قرون وسطی را مطاله نمودم. وی […]
۱۳۹۷/۰۳/۱۴

روایتی از نحوه تعامل شیعیان و بقیع شریف

قبرستان بقیع بی‌تردید مقدس‌ترین قبرستان نزد مسلمانان از زمان شکل‌گیری جامعه اسلامی پس از مهاجرت رسول خدا (ص) به مدینه منوره تا زمان حاضر بوده است. […]
۱۳۹۶/۰۶/۰۹

کاتب نسخۀ رجال کشی کیست؟

کهن ترین نسخۀ «رجال کشی» متعلق به قرن ششم هجری قمری است که کتابخانۀ آیت الله مرعشی از آن نگهداری می شود. این نسخه پیش از این در کتابخانۀ شخصی مرحوم حاج شيخ حسن مصطفوی صاحب انتشارات مكتبۀ بوذرجمهري در تهران بوده (الثقات العيون 310). وی نیز در تحقیق رجال کشی از این نسخه بهره برده است.

۱۳۹۶/۰۵/۰۸

پیشینۀ وقف کتاب در سنت اسلامی

نخستین معنای لغوی وقف در زبان­های عربی و فارسی، ایستادن، ایستاده ماندن، ایستانیدن، قد برافراشتن، و بازداشتن است (دهخدا، 1377: ذیل واژه، آذرنوش، 1379: ذیل واژه)؛ اما در اصطلاح فقهی به معنی «عقدی است که ثمرۀ آن حبس کردن اصل، و رها کردن منفعت آن است» (محدّث نوری، 1408ق: ج14، ص47)،[1] و در این مفهوم، آن را به «وقف کردن بر مساکین چیزی را به راه خدا»، «آنچه را در تملّک کسی باشد، به راه خدا گذاشتن»، و گاه به معنیِ مطلق «عطا» تعبیر کرده‌اند (دهخدا، 1377: ذیل واژه).

۱۳۹۶/۰۳/۲۹

ضرورت بازسازی تاریخ فرهنگی مقبره بقیع به مثابه یک زیارتگاه کهن اسلامی

باید مقبره بقیع را یکی از کهن‌ترین مقبره های شناخته شده در جهان اسلام دانست. گرچه این مقبره در تاریخ فکر و فرهنگ مسلمانان به خصوص شیعیان همواره از جایگاه ممتازی برخوردار بوده است، اما دانسته نیست که چرا متناسب با این میزان از اهمیت و نقش‌آفرینی پژوهش‌هایی به این مقبره اختصاص داده نشده است.

۱۳۹۶/۰۳/۰۶

مهمترین آثار حدیثی زیدیه

به کوشش مرتضی سلمان نژاد

شايد آنچه که بيشتر از همه براي ما اهميت دارد، شناختن آثاري است که به هر حال به صورت خالص به عنوان آثار و تأليفات حديثي زيديه شناخته مي‌شوند که الان موجود هستند.

۱۳۹۶/۰۲/۲۵

نسخه ای بسیار کهن از امالی شیخ صدوق

کثرت استنساخ نسخه های کتاب های شیعی در دورۀ صفویه و حمایت های بسیار زیاد سلاطین صفوی جهت ترویج آثار شیعی برای تقویت پایه های حکومت شیعی، و از طرف دیگر غنیمت شماردن این فضا و بهره برداری خوب از آن توسط دانشمندان شیعه، سبب شد تا هزاران هزار نسخه از این دوره به ما به میراث برسد.

۱۳۹۶/۰۲/۱۸

حدیث و نقد تاریخی

با گسترش علوم انسانی معاصر و پدید آمدن روش‌های نوین نقد، معیارها و روش‌های جدیدی در نقد حدیث پدید آمده است. در رهیافت‌های نوین، نقد حدیث صرفاً به معنای جدا کردن حدیث صحیح از ضعیف نیست، بلکه نقد مفهومی گسترده‌تر دارد و به «مطالعه»، «تحلیل» و «تفسیر» متون شباهت پیدا می‌کند.