آن‌چه پیش روست، کوته‌نوشتی درباره‌ی تاریخ واژه‌ی «تمدن» در جهان اسلام است که در آن، برخی نمونه‌های کاربرد کلیدواژه‌ی تمدن در متن‌های حکمی- کلامی کسانی چون شهرزوری، ابن کمونه و جرجانی از سده‌ی 7ام بدین‌سو و هم‌چنین در مقدمه‌ی ابن خلدون ذکر شده! آشکارست که نمی‌توان تمدن را واژه‌ای نوساخته‌شده در سده‌ی نوزدم بدست مترجمان عثمانی بعنوان برابرنهاد civilisation فرانسوی که پیش‌تر در جهان اسلام و زبان تازی بکار نمی‌رفته، دانست!