همه
۱۴۰۰/۰۵/۰۳

روش پژوهش و آموزش در جغرافیای تاریخی از منظر دانش تاریخ

پژوهشگران محترم برای مشاهده نسخه اصلی این مقاله به مجله “پویش در آموزش علوم انسانی” دانشگاه فرهنگیان شماره ۲۳ صص ۵۷-۷۰ مراجعه نمایند. ارجاع به این […]
۱۳۹۹/۱۰/۲۷

نادرشاه و مسأله حج؛ مروری بر مکاتبات نادرشاه افشار و سلطان محمود اول عثمانی با تکیه بر موضوع حج

این یادداشت در کتاب «بر بال ملائک مجموعه مقالات جشن نامه حجت الاسلام قاضی عسکر» رئیس سازمان حج و زیارت به چاپ رسیده است. پژوهشگران برای […]
۱۳۹۹/۰۸/۲۷

رهیافت هایی در تدوین تاریخ مردم ایران در سده های نخستین و میانه اسلامی

این نوشتار پیش از این در مجله تاریخ اندیش، سال سوم، شماره هفتم، تابستان ۱۳۹۹، صفحات ۱۰۵ تا ۱۱۶ به چاپ رسیده است. ضروری است پژوهشگران […]
۱۳۹۹/۰۸/۰۸

بازیافته‌های کتاب المنامات شیرویه دیلمی (درگذشته ۵۰۹ق)

در تاریخ اسلام، از دوره‌ای نسبتاً زودهنگام، حکایت‌های خواب و رؤیای فراوانی به نگاشته‌های تاریخی مسلمانان و به ویژه منابع تراجم‌نگاری راه یافته است. این خواب […]
۱۳۹۹/۰۷/۳۰

متون طبقات صوفیه، از تاریخ‌نگاری تا مناقب‌نگاری

در تمدن اسلامی، میراث گسترده‌ای از متونِ سیره و مناقب و احوال و اقوال صوفیان پدید آمده است که این متون از یک سو کتب طبقات […]
۱۳۹۹/۰۲/۲۷

گفتمان مناقب‌نگاری

معمولا کتاب‌های زندگی‌نامه صوفیان را همچون نمونه‌هایی از شاخه تراجم‌نگاری و در نتیجه زیر مجموعه علم تاریخ مسلمانان می‌شناسیم. ایده مرکزی بنیه‌ الخطاب المنقبی نقد این […]
۱۳۹۹/۰۱/۲۹

نکته‌ای درباره پیشینه داستان غزوه بئر ذات‌العَلَم (جنگ امام علی (ع) با جنّیان)

در تاریخ اسلام، از دوره‌ای نسبتاً زود هنگام، روایت‌هایی از جنگ‌ها و حماسه‌های مذهبی با نقش‌آفرینی شخصیت‌های مقدس به ویژه امام علی (ع) و محمد حنفیه […]
۱۳۹۸/۱۲/۱۴

الضیاء النبویّ فی ترجمه الشریف المحدّث أبی القاسم جعفر بن محمد الموسویّ العلویّ

لقد ضاعت أحوال الکثیر من رجال الحدیث عند الشیعه الإمامیه، وخفیت علینا تراجمهم؛ والثلّه القلیله التی وصلتنا معلومات وافیه عنهم من خلال المصادر التاریخیه هم أقل […]
۱۳۹۸/۰۲/۱۹

منابع تراجم‌نگاریِ یک قرن هجری در حوزه عربی

منابع تراجم‌نگاری از گسترده‌ترین و غنی‌ترین منابع مکتوب تاریخی در سایه تمدن اسلامی به شمار می‌آید و گونه‌های تاریخی متنوّعی را شامل می‌شود که هر یک […]
۱۳۹۸/۰۱/۱۷

سنت ذیل نویسی در تاریخ نگاری مسلمانان؛ راهکاری برای پرهیز از تاریخ نویسی تکراری

ذیل نویسی در معنای عام، نوشتن شرح و تفسیر بر یک کتاب و مترادف با حاشیه نویسی بر یک اثر است. اما این اصطلاح در تاریخ […]
۱۳۹۷/۱۱/۲۹

رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی

چکیده: طائف شهری است در شرق مکه مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست رسول خدا (ص) فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله بن عبّاس، از صحابه برجسته پیامبر، و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار، باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی درباره طائف و فضایل و اماکن متبرکه آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده تا ضمن ارائه کتاب‌شناسی جامعی از آثار تألیف شده درباره این شهر، ویژگی‌های کلی و اهمیت آنها به طور اجمالی بیان گردد. واژگان کلیدی: طائف، کتاب‌شناسی، تاریخ‌های محلی، حجاز، عربستان سعودی، ابن عبّاس
۱۳۹۷/۱۱/۲۰

نسخه کهن شماره ۵۷۵۱ در کتابخانه آستان قدس، از اخبار المدینه ابن زباله و منازل مکه ابن کوفی، تا کتاب المناسکِ حربی و کتاب الطریق قاضی وکیع

در کتابخانه آستان قدس رضوی، نسخه خطی کهنی به شماره ۵۷۵۱ نگهداری می‌شود که به علت افتادگی آغاز نسخه، عنوان کتاب و نام مؤلف آن را […]
۱۳۹۷/۰۸/۰۹

ایام العرب؛ گونه ای از انواع تاریخ نگاری یا شاخه ای از ادبیات حماسی؟

آیا می توان ایام العرب را گونه ای از انواع تاریخ نگاری برشمرد و آن را در کنار انساب نگاری به عنوان نوعی از تاریخ نگاری بومی عرب پیش از اسلام درنظر گرفت؟ از سوی دیگر، ویژگی های مختلف ادبیات حماسی را می توان در محتوای ایام العرب مشاهده کرد. تم همه این روایات، رزم با دشمنان در راه دفاع از شرافت قبیله ای است و سخنان ستیزه جویان این رخدادها اولا منظوم و ثانیا دارای محتوای هیجان و غلیان برای جنگجویی است.
۱۳۹۷/۰۸/۰۷

تأملی در مسیر کاروان اسرای اهل بیت (ع)

  چکیده: مسیر جغرافیایی کاروان اسرای اهل بیت (ع) از کوفه تا شام، از موضوعات تاریخی مرتبط با مسئله اربعین حسینی است که درباره آن، میان پژوهشگران […]
۱۳۹۷/۰۶/۳۱

میزان تأثیرپذیری تاریخ نگاری مسلمانان از نهضت ترجمه در عصر عباسیان

نهضت ترجمه عصر عباسیان که در مدت کوتاهی توانست پارادایم فکری جهان اسلام را تغییر دهد آیا بر نگرش و روش در تاریخ نگاری مسلمانان هم توانست اثری در خور بگذارد؟