کتابخانة آستان قدس رضوی از کهنترین و غنیترین گنیجینه های نُسخ اسلامی است که شکلگیری اش را میتوان به نخستین سالهای پس از شهادت امام علی بن موسی الرضا (ع) نسبت داد.
کهن ترین نسخۀ «رجال کشی» متعلق به قرن ششم هجری قمری است که کتابخانۀ آیت الله مرعشی از آن نگهداری می شود. این نسخه پیش از این در کتابخانۀ شخصی مرحوم حاج شيخ حسن مصطفوی صاحب انتشارات مكتبۀ بوذرجمهري در تهران بوده (الثقات العيون 310). وی نیز در تحقیق رجال کشی از این نسخه بهره برده است.
نخستین معنای لغوی وقف در زبانهای عربی و فارسی، ایستادن، ایستاده ماندن، ایستانیدن، قد برافراشتن، و بازداشتن است (دهخدا، 1377: ذیل واژه، آذرنوش، 1379: ذیل واژه)؛ اما در اصطلاح فقهی به معنی «عقدی است که ثمرۀ آن حبس کردن اصل، و رها کردن منفعت آن است» (محدّث نوری، 1408ق: ج14، ص47)،[1] و در این مفهوم، آن را به «وقف کردن بر مساکین چیزی را به راه خدا»، «آنچه را در تملّک کسی باشد، به راه خدا گذاشتن»، و گاه به معنیِ مطلق «عطا» تعبیر کردهاند (دهخدا، 1377: ذیل واژه).
شیعه امامیه در رشته های مختلف دانش اسلامی از جمله در حوزۀ حدیث و روایت دارای تألیفات گرانسنگی است. از مهمترین کتابهای حدیثی امامیه چهار کتاب تألیفی در میانۀ سده های سوم تا پنجم هجری است که از آنها با عباراتی همچون «الکتب الأربعة» (کتابهای چهارگانۀ حدیثی) یا «الأصول الأربعة» یاد می شود.
به کوشش مرتضی سلمان نژاد
شايد آنچه که بيشتر از همه براي ما اهميت دارد، شناختن آثاري است که به هر حال به صورت خالص به عنوان آثار و تأليفات حديثي زيديه شناخته ميشوند که الان موجود هستند.