همه
۱۳۹۹/۰۸/۰۸

بازیافته‌های کتاب المنامات شیرویه دیلمی (درگذشته ۵۰۹ق)

در تاریخ اسلام، از دوره‌ای نسبتاً زودهنگام، حکایت‌های خواب و رؤیای فراوانی به نگاشته‌های تاریخی مسلمانان و به ویژه منابع تراجم‌نگاری راه یافته است. این خواب […]
۱۳۹۹/۰۷/۳۰

متون طبقات صوفیه، از تاریخ‌نگاری تا مناقب‌نگاری

در تمدن اسلامی، میراث گسترده‌ای از متونِ سیره و مناقب و احوال و اقوال صوفیان پدید آمده است که این متون از یک سو کتب طبقات […]
۱۳۹۹/۰۱/۲۹

نکته‌ای درباره پیشینه داستان غزوه بئر ذات‌العَلَم (جنگ امام علی (ع) با جنّیان)

در تاریخ اسلام، از دوره‌ای نسبتاً زود هنگام، روایت‌هایی از جنگ‌ها و حماسه‌های مذهبی با نقش‌آفرینی شخصیت‌های مقدس به ویژه امام علی (ع) و محمد حنفیه […]
۱۳۹۸/۰۲/۱۹

منابع تراجم‌نگاریِ یک قرن هجری در حوزه عربی

منابع تراجم‌نگاری از گسترده‌ترین و غنی‌ترین منابع مکتوب تاریخی در سایه تمدن اسلامی به شمار می‌آید و گونه‌های تاریخی متنوّعی را شامل می‌شود که هر یک […]
۱۳۹۷/۱۱/۲۹

رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی

چکیده: طائف شهری است در شرق مکه مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست رسول خدا (ص) فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله بن عبّاس، از صحابه برجسته پیامبر، و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار، باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی درباره طائف و فضایل و اماکن متبرکه آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده تا ضمن ارائه کتاب‌شناسی جامعی از آثار تألیف شده درباره این شهر، ویژگی‌های کلی و اهمیت آنها به طور اجمالی بیان گردد. واژگان کلیدی: طائف، کتاب‌شناسی، تاریخ‌های محلی، حجاز، عربستان سعودی، ابن عبّاس
۱۳۹۷/۱۱/۲۰

نسخه کهن شماره ۵۷۵۱ در کتابخانه آستان قدس، از اخبار المدینه ابن زباله و منازل مکه ابن کوفی، تا کتاب المناسکِ حربی و کتاب الطریق قاضی وکیع

در کتابخانه آستان قدس رضوی، نسخه خطی کهنی به شماره ۵۷۵۱ نگهداری می‌شود که به علت افتادگی آغاز نسخه، عنوان کتاب و نام مؤلف آن را […]
۱۳۹۶/۰۴/۱۸

چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعه»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن

شیعه امامیه در رشته های مختلف دانش اسلامی از جمله در حوزۀ حدیث و روایت دارای تألیفات گرانسنگی است. از مهمترین کتابهای حدیثی امامیه چهار کتاب تألیفی در میانۀ سده های سوم تا پنجم هجری است که از آنها با عباراتی همچون «الکتب الأربعة» (کتابهای چهارگانۀ حدیثی) یا «الأصول الأربعة» یاد می شود.

۱۳۹۶/۰۲/۱۸

حدیث و نقد تاریخی

با گسترش علوم انسانی معاصر و پدید آمدن روش‌های نوین نقد، معیارها و روش‌های جدیدی در نقد حدیث پدید آمده است. در رهیافت‌های نوین، نقد حدیث صرفاً به معنای جدا کردن حدیث صحیح از ضعیف نیست، بلکه نقد مفهومی گسترده‌تر دارد و به «مطالعه»، «تحلیل» و «تفسیر» متون شباهت پیدا می‌کند.

۱۳۹۶/۰۱/۰۵

لایه های معناشناختی متن(۲): کارکردِ الگوی چامسکی در مطالعات قرآنی

در بخش اول این یادداشت به دو نگرش متفاوت به متن پرداختیم: نگاه تک ­لایه ­ای و نگاه چندلایه ­ای. همچنین بیان کردیم که نگاه تک لایه­ ای با انقلاب معناشناختیِ چامسکی به شکل ویژه ای مطرح گردد

۱۳۹۵/۱۰/۱۹

لایه های معناشناختیِ متن – بخش اول: کارکردِ روی آوردهای اساسیِ معناشناسی در فهم متن

نگاه منظومه ای و کل نگر  به روی آوردهای متفاوت در معناشناسی و آگاهی بر کارکردهای اساسیِ هر یک از این روی آوردها، ابزاری تلفیقی و بسیار تاثیرگذار را برای فهم متون در اختیار پژوهشگران قرار خواهد داد.

۱۳۹۵/۰۷/۲۷

جستارهایی درباره نقد متن (۴): سابقه‌ی نقد متن

به اهتمام مرتضی سلمان نژاد

چهارم؛ سابقه‌ی نقد متن

واقعیت قضیه این است که نقد متن سابقه‌‌ای طولانی دارد یعنی تا زمانی که بوده و تاریخی بوده نقد متن هم بوده است. حتّی در قدیمی‌ترین نوشته‌های تاریخی که از یونان باستان در اختیار داریم بحث‌های نقد متن را داریم. امثال هرودوت، گزنفون و دیگران به مناسبت‌های مختلف درگیر بحث نقد متن هم شده‌اند و راجع به نقد متن بحث کرده‌اند.

۱۳۹۵/۰۶/۲۷

جستارهایی درباره نقد متن (۳): رابطه نقد درونی و بیرونی با روش شناسی تاریخ

به اهتمام مرتضی سلمان نژاد

دوم؛ نقد درونی و نقد بیرونی

بر اساس پاسخ به این دو سوال، نقد متن به دو حوزه تقسیم می‌شود. نقد متنی که به سوال اول پاسخ می‌دهد و در مورد هویت آن بحث می‌کند نقد بیرونی می‌نامند و نقد متنی که به سوال دوم پاسخ می‌دهد نقد درونی.