Tomat AndishehTomat AndishehTomat AndishehTomat Andisheh
  • خانه –
  • جستارها و یادداشت ها –
    • صفحات پژوهشگران
            • آستانگی
            • آگورا
            • اتوپیا
            • اسلام‌ پژوهی
            • افق مبین
            • بیاض: یادداشت هایی در مردم شناسی شیعه
            • تاریخ اندیشۀ دینی
            • تاریخ‌نگاری
            • تلفیق دانش
            • جستارهای تاریخی
            • حبه‌های نقره فام
            • خوانشها
            • خیلی گذشته، خیلی حالا
            • زبان و ادبیات قرآن
            • شاه شوریده‌سران
            • طاوس
            • سایر نویسندگان
            • فرهنگ روش
            • محمدرضا عشوری مقدم
            • مدهامّتان
            • مطالعات فرهنگ رضوی
            • مهر داد
            • مواسات
            • میراث مکتوب شیعه
            • واژه ها و معناها
            • پیشینه
            • گزارش کتاب تاریخ
    • موضوعات
          • ادب و هنر
          • اقتصاد و مدیریت
          • تاریخ و نسخ خطی
          • زبان‌شناسی
          • شیعه‌شناسی و ایران­‌شناسی
          • علوم اجتماعی
          • علوم سیاسی و ارتباطات
          • فقه و حقوق
          • فلسفه و روش‌شناسی علوم انسانی
          • مردم­‌شناسی و مطالعات فرهنگی
          • مطالعات ادیان و اسلامی
          • مطالعات قرآنی
  • فرصت‌های آکادمیک –
    • کشور –
          • آذربایجان
          • آفریقای جنوبی
          • آلبانی
          • آلمان
          • آمریکا
          • اتریش
          • اردن
          • ارمنستان
          • ازبکستان
          • اسپانیا
          • استرالیا
          • استونی
          • اسکاتلند
          • اسلواکی
          • اسلوونی
          • افغانستان
          • الجزائر
          • امارات متحده عربی
          • اندونزی
          • انگلستان
          • اوکراین
          • ایتالیا
          • ایران
          • ایرلند
          • ایرلند شمالی
          • بروئنی
          • بلژیک
          • بلغارستان
          • بوسنی و هرزگوین
          • پاکستان
          • پرتغال
          • تایلند
          • تایوان
          • ترکیه
          • تونس
          • جمهوری آذربایجان
          • جمهوری چک
          • چین
          • دانمارک
          • روسیه
          • رومانی
          • ژاپن
          • سنگاپور
          • سوئد
          • سوئیس
          • سودان
          • عراق
          • عربستان
          • عمان
          • فرانسه
          • فنلاند
          • قرقیزستان
          • قزاقستان
          • قطر
          • کانادا
          • کره‌جنوبی
          • کرواسی
          • کویت
          • گرجستان
          • لبنان
          • لهستان
          • لوکزامبورگ
          • مالت
          • مالزی
          • مجارستان
          • مراکش
          • مصر
          • مغرب
          • مقدونیه
          • مکزیک
          • نروژ
          • نیوزیلند
          • هلند
          • هند
          • هندوستان
          • هنگ‌کنگ
          • ولز
          • ونزوئلا
          • یونان
    • موضوع –
          • مطالعات قرآنی
          • زبان‌شناسی
          • فقه و حقوق
          • فلسفه و روش شناسی علوم انسانی
          • شیعه‌شناسی و ایران­‌شناسی
          • اقتصاد و مدیریت
          • ادب و هنر
          • مطالعات منطقه‌ای
          • تاریخ و نسخ خطی
          • علوم سیاسی و ارتباطات
          • علوم اجتماعی
          • مردم­‌شناسی و مطالعات فرهنگی
          • مطالعات ادیان و اسلام
    • گونه –
          • استاد مدعو استادی موقت در دانشگاه (Non-Tenure Track Professorship/lecturer/instructor)موقعیتی تدریسی در دانشگاه است که بر اساس نیاز دانشگاه به مدرسی در زمینه‌ای خاص، تعریف می‌شود. این موقعیت تدریسی مدت زمان مشخصی دارد و در این مدت، استاد موقت به تدریس در زمینه مورد نظر دانشگاه می‌پردازد و بعد از پایان مدت تحصیل، دانشگاه تعهدی نسبت به وی ندارد. این استاد در زمان تدریس در دانشگاه ماهانه حقوق دریافت می‌کند.
          • اعلام برنامه دکتریبرنامه ای که دانشجو با شرکت در آن موفق به اخذ درجه دکتری (PhD) می‌شود. این برنامه در کشورهای اروپایی و استرالیا دست کم سه‌ سال و غالبا فاقد درس‌های اجباری است. درمواردی که چنین چیزی ـ یعنی درس اجباری برای دوره دکتری ـ وجود دارد ـ مانند برخی برنامه‌های دکتری‌ جدید در آلمان ـ غالبا درس نمره‌ای ندارد و ارائه گواهی گذراندن درس کافی است. در کشورهای آمریکای شمالی برنامه دکتری، دست کم پنج سال به طول می انجامد و شباهت زیادی با دوره‌های دکتری ایران دارد. به این ترتیب دانشجو موظف به گذراندن درس‌هایی با نمره‌های مؤثر، امتحان جامع شفاهی و دفاع از رساله دکتری خود می‌باشد. اخیرا بسیاری از برنامه‌های دکتری در کشورهای حوزه اسکاندیناوی، خود را به الگوی برنامه‌های آمریکای شمالی نزدیک کرده‌اند و دوره‌های دکتری با درس‌‌های اجباری و مدت زمان نسبتا طولانی‌تر نسبت به سایر کشورهای اروپایی برگزار می‌کنند.
          • اعلام برنامه کارشناسی ارشدکارشناسی ارشد عموماً به صورت یک‌ساله و یا دوساله ارائه می‌شود. دوره‌های یک‌ساله عموما فاقد پایان‌نامه و دوره‌های دو ساله دارای پایان‌نامه می‌باشد. در برخی کشور‌های تنها با گذراندن دوره کارشناسی ارشد دو ساله و ارائه پایان‌نامه است که می‌توان دوره دکتری (PhD) را شروع کرد. در بریتانیا دوره‌ کارشناسی ارشد خاصی با عنوان (Mphil) وجود دارد که در صورت طی آن، مدت زمان تحصیل دوره دکترا قدری کاهش می‌یابد.
          • اعلام یا راه اندازی وب سایتوب‌سایت‌های علمی توسط فرد و یا افرادی برای ترویج و پیشبرد زمینه علمی خاصی راه اندازی می‌شوند. وب‌سایت‌ها گاه توسط فرد و افراد و گاه به واسطه تصمیم موسسه‌ای فعالیت خود را آغاز می‌کنند.
          • بودجه پژوهشیبودجه پژوهشی (Research Grant)، مبلغی است که توسط دانشگاه ها و یا مراکز علمی و فرهنگی، به دانشجو و یا استاد پرداخت می‌شود تا او پژوهش خاص را به سامان برساند. معمولاً بودجه‌های پژوهشی به صورت رسمی اعلام می‌شود و دانشجویان و اساتید متقاضی برای دریافت آنها، مدارک خود را ارسال می‌کنند. کمیته‌ای علمی، افرادی را انتخاب و بودجه سفر علمی را در اختیار آنان قرار می‌دهد.
          • بودجه سفر علمیبودجه سفر علمی (Travel Grant)، مبلغی است که توسط دانشگاه‌ها و یا مراکز علمی و فرهنگی، به دانشجو و یا استاد پرداخت می‌شود تا او در نشستی علمی شرکت کند و یا برای مدتی معلوم، به پژوهش در مکانی خاص بپردازد. معمولاً بودجه‌های سفر علمی به صورت رسمی اعلام می‌شود و دانشجویان و اساتید متقاضی برای دریافت آنها، مدارک خود را ارسال می‌کنند. کمیته‌ای علمی، افرادی را انتخاب و بودجه سفر علمی را در اختیار آنان قرار می‌دهد.
          • بورسیه دکتراکمک هزینه تحصیلی که به دانشجوی دوره دکتری برای پوشش دادن هزینه‌های زندگی و یا تحصیل پرداخت می‌شود. میزان و شکل پرداخت این کمک هزینه براساس تعریفی که برای آن شده است وهمچنین کشورهای مختلف می‌تواند شرایط و ویژگی‌های متفاوتی داشته است. ویژگی اصلی این کمک هزینه این است که تعهّد شغلی برای دریافت کننده ایجاد نمی‌کند و دریافت کننده صرفا دانشجویی است که موظّف است با آن مبلغ تحصیل خود را به سرانجام برساند. در مواردی ادامه دریافت بورسیه منوط به ارائه گزارش کار و ارزیابی‌های دوره‌ای است.
          • بورسیه کارشناسی
          • بورسیه کارشناسی ارشدکمک هزینه تحصیلی که به دانشجوی دوره کارشناسی ارشد برای پوشش دادن هزینه‌های زندگی و یا تحصیل پرداخت می‌شود. میزان و شکل پرداخت این کمک هزینه براساس تعریفی که برای آن شده است و همچنین کشورهای مختلف می‌تواند شرایط و ویژگی‌های متفاوتی داشته است. درمواردی ادامه دریافت بورسیه منوط به ارائه گزارش کار و ارزیابی‌های دوره‌ای است.
          • جایزه علمیجایزه‌های علمی، عنوان عامی برای گونه‌های مختلفی از تشویقاتی هستند که ازدانشجویان، اساتید و یا پژوهشگران مستقل، به سبب ارائه برخی آثار علمی، اعم از کتاب، پایان‌نامه و یا مقاله صورت می‌گیرد. جایزه‌های علمی عمدتاً توسط موسسات و بنیادهای علمی ارائه می‌شوند و معمولاً مبلغ مشخصی پول هستند. در بسیاری موارد، ارائه جایزه به صورت رسمی اعلام می‌شود، افراد واجد شرایط برای دریافت آنها اقدام می‌کنند و در نهایت افرادی به عنوان منتخب، برنده این جوایز می شوند.
          • دستیار پژوهشیدستیاری پژوهشی (Research Associate) فرصتی است دانشگاهی که به شماری از دانشجویان مقاطع مختلف و نیز پژوهشگران غیر دانشجو اعطا می‌شود. فرصت دستیاری پژوهشی، توسط گروه‌های آموزشی در دانشگاه‌های مختلف جهان اعلام می‌شود و کسانی که به عنوان دستیار پژوهشی انتخاب شوند، موظف به همکاری با یک استاد دانشگاه در پروژه مخصوصی هستند. به دستیاران پژوهشی از محل بودجه اختصاص یافته برای آن پژوهش، دستمزد پرداخته می شود.
          • دوره های کوتاه مدتدوره‌های غالبا پژوهشی هستند که برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی و یا حتی اساتید این امکان را فراهم می‌کنند که در یک بازه زمانی مشخص در یک مرکز دانشگاهی و یا پژوهشی دیگر به مطالعه و پژوهش بپردازند. در این دوره‌ها غالبا شرکت‌کنندگان نیز موظف هستند که نتایج پژوهش خود را دست کم در قالب یک یا چند سخنرانی ارائه کنند. شماری از این دوره‌ها تمام یا بخشی از هزینه‌های داوطلب (ثبت‌نام، سفر و اسکان) را برای شرکت‌کنندگان بر عهده می‌گیرند.
          • شغل استادیاستادی دانشگاه (Tenure Track Professorship) به عنوان یک شغل، یکی از مهم ترین گونه‌های فعالیت آکادمیک است. افراد دارای مدرک دکترا و یا فوق دکترا، معمولاً بر اساس فراخوانی عام توسط دانشگاه، برای در اختیار گرفتن یک موقعیت دانشگاهی، مورد مصاحبه قرار می‌گیرند. همچنین پیشینه تحقیقاتی و علمی ایشان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. افراد منتخب ابتدائاً برای یک دوره پنج ساله آزمایشی (Tenure Track) به استخدام دانشگاه در می‌آیند و بعد از پنج سال و بر اساس رای کمیته علمی دانشکده و دانشگاه، از کار برکنار و یا به صورت دائم در دانشگاه مشغول به تحصیل خواهند شد. در حال حاضر در کشور آلمان ورود به کرسی استادی منوط به گذراندن دوره فوق دکتری آلمانی (habilitation) و يا دوره استادیاری آلمانی (juniorprofessorship) است.
          • شغل دکتراشغل پژوهشی ـ آموزشی است که شاغل در صورت اتمام موفقیت‌آمیز دوره شغلی خود، حائز درجه دکتری نیز می‌شود. شغل دکتری دست‌کم شامل نوشتن رساله پژوهشی دکتری می‌شود و علاوه بر آن گاهی وظایف آموزشی و حتی اداری نیز به فرد شاغل محول می‌شود. تفاوت اصلی شغل دکتری با بورسیه دکتری، تعهد شغلی و کاری است که برای دانشجو ایجاد می‌شود و او موظف است در زمان‌های خاصی در جای خاصی حضور داشته باشد. با این حال در کشورهایی که این موقعیت‌ها عرضه می‌شود، نرخ متوسط حقوق دریافتی برای شغل دکتری، از بورسیه دکتری بیشتر است. در حال حاضر شغل دکتری غالباً در کشورهایی مثل آلمان، سوئیس، هلند، اتریش، بلژیک، لوگزامبورگ و کشورهای اسکاندیناوی عرضه می‌شود. دریافت‌کنندگان شغل دکتری، بعد از پایان دوره، برای اخذ اقامت دائم و یا شهروندی آن کشورها، عموماً از موقعیت‌ بهتری برخوردار خواهند بود.
          • فراخوان کتابفراخوانی است که در آن از پژوهشگران مرتبط با یک حوزه مطالعاتی درخواست می‌شود تا کتاب خود را ارسال کنند. این فراخوان غالبا توسط ناشران کتاب‌های دانشگاهی برای سری یا موضوع خاصی که به طور سلسله‌وار چاپ می‌کنند، اعلام می‌شود.
          • فراخوان مقالهفراخوانی است که در آن از پژوهشگران مرتبط با یک حوزه مطالعاتی درخواست می‌شود تا پژوهش‌ها و مقالات خود را ارسال کنند. این فراخوان می‌تواند برای یک کتاب و یا شماره خاصی از یک مجله باشد.
          • فوق دکترافوق دکترا (Postdoc) دوره‌ای معمولا یک تا سه ساله است که دانشجویان بعد از به پایان بردن دوره دکترا، آن را می‌گذرانند. فرصت‌های فوق دکترا بعد از دریافت مدرک دکترا قابل ورود هستند، اما دانشجویان دکترا حدود شش ماه قبل از دفاع از پایان‌نامه دکترای خود. برای این فرصت اقدام می‌کنند. دانشجویان مقطع فوق دکترا، در این دوره، می‌باید به پژوهش و یا تدریس بپردازند، اما در کلاسی به عنوان تحصیل، شرکت نمی‌کنند. این دانشجویان همچنین از دانشگاه به صورت ماهیانه حقوق دریافت می‌کنند؛ چه اینکه فوق دکترا اساساً نوعی شغل است. فرصتهای فوق دکترا، به صورت متناوب توسط دانشگاه‌ها اعلام می‌شود و کمیته‌ای علمی آنها از میان متقاضیان، انتخاب می‌کند. فرصت های فوق دکترا معمولاً بسیار رقابتی است.
          • کارگاهکارگاه‌ها همان دوره‌های کوتاه مدت با هدف آموزشی هستند که به زمان خاصی اختصاص ندارند و در آن یک نوع تعامل جمعی قوی‌تر دوره‌های کوتاه مدت وجود دارد. علی الخصوص نوع ارائه‌هایی که اساتید دارند با ارائه‌های کنفرانس و دوره‌های کوتاه‌مدت متفاوت است؛ چرا که غالباً به شکلی است که به طور عملی شرکت‌کنندگان را درگیر محتوا می‌کند و از آنان خواسته میشود که کارهایی را در طول دوره با مشارکت جمعی تمرین کنند. در کارگاه‌ها غالباً تکیه کمتری بر بُعد تئوری ـ انتزاعی می‌شود و بیشتر یادگیری عملی مهارتها مدنظر است.
          • کنفرانساجتماع شماری از پژوهشگران که در آن پژوهش‌ها ارائه می‌شود. این ارائه می تواند به شکل سخنرانی ـ ارائه شفاهی و یا پوستر ـ باشد. براساس نوع، بزرگی و ماهیت، یک کنفرانس می‌تواند از یک تا چند روز به طول انجامد و در بردارنده یک الی ده‌ها پنل (بخش) باشد. هر یک از پنل‌ها به موضوع خاصی می‌پردازد و توسط دانشمندی متخصص آن موضوع اداره می‌شود.
          • مدارس فصلیمدارس فصلی دوره‌های کوتاه مدّت آموزشی هستند که در بازه زمانی خاصّی (مدرسه تابستانی، بهاری، پائیزی یا زمستانی) برگزار می‌شوند. موضوعاتی که در این مدارس ارائه می‌شود بسیار متنوع و براساس نیازها، خواسته و سلیقه برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان می‌تواند متفاوت باشد و حتی شامل مدارس تابستانی درخصوص فرهنگ و زبان یک کشور می‌تواند باشد. در مدارس فصلی گاهی شرکت‌کنندگان نیز موظف به ارائه پژوهشی در قالب یک سخنرانی کوتاه هستند و گاهی چنین الزامی وجود ندارد. شماری از مدارس فصلی تمام یا بخشی از هزینه‌های مدرسه (ثبت‌نام، سفر و اسکان) را برای شرکت‌کنندگان بر عهده می‌گیرند. مدارسی که اقدام پوشش هزینه‌ها می‌کنند معمولا از دسته‌ای هستند که انتظار دارند شرکت‌کنندگان، ارائه پژوهش و یا افزوده دیگری برای دوره داشته باشند.
  • فصلنامه آفاق شیعه –
  • خدمات –
    • کارگاه‌های مهارت افزایی
    • مشاوره
      • چاپ مقاله در ژورنال‌های بین‌المللی
      • اقدام برای پذیرش در دانشگاه‌های بین‌المللی
      • شرکت در کنفرانس‌های و دوره‌های بین‌المللی
      • اخذ ویزا و سایر امور اداری مرتبط
    • ترجمه آثار علمی
    • ویرایش آثار علمی به زبان فارسی
    • ویرایش متون انگلیسی توسط ویراستاران بومی(Native)
  • اخبار –
  • آکادمی طومار –
  • تقویم آکادمیک –
  • تماس با ما و درباره ما –
  • تلفیق دانش (قاسم درزی)
تشیع‌شناسى در ایران و شیعه‌شناسى در غرب
۱۳۹۵/۰۴/۲۲
در میان سنت و هویت: زیارت اربعین در عراق
۱۳۹۵/۰۴/۲۲
از زبان شناسی شناختی تا زبانشناسی فرهنگی: ترسیم جهان بینی قرآنی با استفاده از استعاره های مفهومی
  دسته بندی ها: زبان‌شناسی، مطالعات قرآنی، علوم اجتماعی، فلسفه و روش‌شناسی علوم انسانی
۱۳۹۵/۰۴/۲۲
نویسنده: تلفیق دانش

ترسیم جهان بینی قرآنی مبتنی است بر نگاهی کل نگر و جامع نگر به متن قرآنی که با رویکردهای ساخت گرا و یا سیستمی سازگاری دارد. شاید در دورانِ معاصر اولین کسی که به تفصیل و با جزئیات قصد استخراجِ جهان بینی قرآنی را داشت ایزوتسو بود. او در مقدمۀ کتاب ارزشمندِ خود، خدا و انسان در قرآن، انگیزۀ اصلیِ خود را استخراج جهان بینی قرآنی دانست. او معناشناسی مورد استفاده خود را نوعی «Weltanschungslehre» می داند. این واژه که در زبان آلمانی به معنای فلسفۀ جهان بینی است، در کاربردِ ایزوتسو به معنای «علم تحقیق در ماهیت ساخت جهان بینی یک  ملت در دوره ای خاص از تاریخ» می باشد. پیش فرض ایزوتسو در این کاربرد آن است که زبان نه تنها وسیلۀ سخن گفتن و اندیشیدن بلکه وسیله ای برای تصوّر کردن و تفسیر کردن جهانی است که آن قوم را احاطه کرده است(نک: ایزوتسو، ۱۳۶۱، ۴). همین دغدغه است که موجب شده او علاوه بر زبان شناسی ساختاریِ سوسوری به کاربردِ ویژه معناشناسیِ قومیِ مکتبِ وایسگربر نیز بپردازد. دغدغهِ اصلیِ معناشناسیِ قومی تاثیرِ متقابل زبان و فرهنک است. معنا-قوم شناسان به دنبالِ دریافتِ جهان بینی اقوام از طریقِ زبان و کاربردهای زبانی هستند. تاکیدِ فزایندۀ این مکتب بر مباحثِ فرهنگی موجب شده است تا عملاً جایگاهِ زبان و شیوۀ شکل گیریِ مفهوم سازی های زبانی توسطِ کاربرانِ زبان به حاشیه رانده شود. در مقابل دانشِ زبان شناسیِ شناختی تمرکزِ اصلیش را بر روی مفهوم سازی های زبانی قرار داده است. این دانش که به نقشِ فرهنگ در شکل گیریِ زبان تصریح می کند (نک: لنگ اکر، ۱۹۹۴، ۳۱).  با این وجود، تمرکز اصلی اش را بر روی «مفهوم سازی های زبانی» قرار داده است و در عمل به نقش فرهنگ در چنین مفهوم سازی هایی توجهی ندارد. به نظر می رسد ارتباطِ زبان شناسیِ شناختی با معناشناسیِ قومی از این جهت ضروری می نماید. زبان-شناسیِ فرهنگی[۱] دانشِ نوپایی است که زیرشاخۀ زبان شناسیِ شناختی به حساب می آید و به خوبی می تواند نقایصِ معناشناسیِ قومی و زبان شناسی شناختی در توجهِ توامان به زبان و فرهنگ را چبران نماید.

غرض ما از این مقدمه تنها و تنها تاکید بر اهمیتِ فزایندۀ نقش و جایگاه زبان در نمایش اعتقادات و جهان بینی های حاکم بر کاربرانِ زبان است. اینکه این مهم از طریق ارتباطِ زبان شناسی و مطالعاتِ فرهنگی-قومی صورت می پذیرد و یا رشته ای به نام زبان شناسی فرهنگی به شکل مستقل آنرا بر عهده گرفته است مقوله ای ثانوی است که ارتباط مستقیمی با دغدغه اصلیِ ما ندارد. به اعتقادِ نگارندۀ این سطور، اهمیتِ اساسی بر روی کاربردِ زبان شناسیِ شناختی در شناسایی زمینه های فرهنگی و استخراجِ جهان بینی های حاکم بر متن است. مقوله ای که عمدتا در پژوهش های زبان-شناسی شناختی مغفول مانده است(برای مشاهدۀ نمونه ای از این بی توجهی ها نک: قائمی نیا، ۱۳۹۰). آنچه که مهم است البته مسلماً زبان شناسی شناختی در کنارِ مطالعاتِ قومی-زبانی بسیار بهتر و شایسته تر می تواند جهان بینیِ حاکم بر متن را شناسایی و استخراج نماید. یکی از مهمترین نظریاتِ زبان شناسیِ شناختی که به اعتقاد ما می تواند در این مسیر بسیار کمک کننده باشد استعاره های مفهومی[۲] هستند. لیکاف و جانسون(۱۹۸۰) برای اولین بار به نقشِ بسیار مهمِ استعاره ها و تغییر آنها از فرهنگی به فرهنگی دیگر تصریح کردند(همان، ۱۵). ترجمۀ عنوان کتاب لیکاف و جانسون ، Metaphors we live by، توسط کوروش صفوی به «استعاره هایی که باور داریم» می تواند به بحث ما بسیار کمک کند. ایت ترجمه از اثرِ لیکاف و جانسون متصمّن آن است که استعاره ها نقش اساسی در باورها و اعتقادات ما دارند. در حقیقت استعاره ها نمایشگرِ اعتقادات و جهان بینیِ ما هستند. اینکه در یک مباحثه داغ از استعارۀ دفاع و حمله استفاده می شود و دائما گفته می شود که «به من حمله شده است» یا «به دفاع از خود پرداخته ام» حاکی از آن است جنبه های مساعدت و همکاری در بحث به شدت تضعیف شده است و نوع نگاه و منظرِ افراد نسبت به همدیگر تغییر پیدا کرده است.

ساحت و حوزۀ قرآنیِ بسیار مهمی که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است عبارت است از همینِ رویکردِ جدید به زبان شناسیِ شناختی. بررسی استعاره ها که نقشِ بسیار مهمی در مفهوم سازی های قرآنی دارند از این منظر می تواند پژوهشی جدید به موازاتِ پژوهشِ ایزوتسو به حساب بیاید که می تواند جهان بینیِ قرآنی را به خوبی بنمایاند. به عنوان مثال کاربردِ زیاد استعاره هایی که مبتنی بر شناختِ بدن مند[۳] هستند، در قرآن می تواند حاکی از حکمرانی نگاه های مادی گرا بر مخاطبینِ و هم-عصرانِ پیامبر(ص) باشد. مسلماً برای مردمی که نگاهی مادی گرا بر اذهان آنها حاکمیت دارد، استعاره ها بدن مند بسیار بهتر و راه گشاتر هستند تا استعاره هایی که در فضایی انتزاعی تر پدید آمده اند. هم چنین کاربردِ فراوانِ استعارۀ ساختاریِ «زندگی سفر است» برای موضوعات مختلفی همچون: قرار گرفتن در مسیر هدایت الهی، فراهم کردن تمهیدات برای رستگاری در روز قیامت و … حاکی از نقشِ بسیار مهمِ «سفر» و موارد مرتبطِ با آن همچون: جهت یابی، مکان یابی و … در زندگیِ اعرابِ عصرِ نزول است. مسلماً کاربستِ این منظرِ جدید در مطالعاتِ قرآنی می تواند به حل مسائل و چالش هایی کمک کند که تاکنون پاسخ قابل قبولی برای آن ها ارائه نشده است. استعاره-هایی در قرآن به کار رفته است که بسیار متمایز و قابل توجه هستند. استعاره هایی چون: «مثلُ نوره کمشکاه … »،[۴] «و اشتعل الراسُ شیباً»، «و الصبحِ اذا تنفّس» و … استعاره هایی هستند که بسیار با کاربردهای استعاریِ پیش از نزول فاصله دارند. بررسیِ فرهنگی این استعاره ها و جهان بینی ای که توجیه کنندۀ چنین کاربردهایی است به خوبی می تواند معنای صحیحِ آنها را نیز بازنمایی کند. متاسفانه غالب تفاسیری که تاکنون نوشته شده است نتوانسته اند تبیین خوبی از این استعاره ها ارائه نمایند.

در مجموع باید بگوییم هدف ما از این یادداشت نشان دادن جایگاه مهمِ مطالعاتِ فرهنگی و زبان-شناختی در استخراجِ جهان بینیِ قرآنی بود. اما انجامِ پژوهشی کامل و کم نقص در این حوزه نیازمندِ صرفِ وقت و توان زیادی است. خوشبختانه هم اکنون رساله دکتری ای در دانشگاه شهید بهشتی در این ارتباط مصوّب شده است و پژوهش های تفصیلیِ آن نیز به زودی صورت خواهد پذیرفت. البته این ساحتِ فکری مدتهاست که دغدغه نویسندۀ این سطور بوده است و امید است پس از این نیز با نگاهی دقیق تر و منسجم تر بتواند به ابعادِ پنهان و بِکر آن دست یابد.

اهمّ منابع:

  • Lakoff, George, and Mark Johnson..Metaphors we live by. Chicago: University of Chicag, 1980.
  • Langacker, Ronald W.. “Culture, cognition and grammar.” In Language Contact and Language Conflict, edited by Martin Pütz,. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1994, 25-53.
  • ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمۀ احمد آرام، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۱.
  • قائمی نیا علیرضا، معنا شناسی شناختی قرآن، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، ۱۳۹۰ش.


[۱]– cultural linguistics.

[۲]– Conceptual Metaphors.

[۳]– embodied cognition.

[۴] – باید توجه داشت که استعاره در زبان­شناسی شناختی در معنایی موسع­تر از استعاره سنتی به­کار رفته است و تشبیه­ها را نیز می­توان در زمره استعاره قرار داد و با آنها همچون استعاره برخورد کرد و از آن همان ضوابط برای مواجهه با آنها استفاده کرد.

  برچسب ها: معناشناسی، ایزوتسو، زبان شناسی، مطالعات میان رشته ای، مطالعات قرآنی، قرآن
١٥١٤ بازدید

مطالب مرتبط

۱۴۰۱/۰۲/۱۹

کارگاه فلسفۀ تخصص: آیا به متخصصان نیاز داریم؟


بیشتر بخوانید
۱۴۰۱/۰۱/۲۷

کارگاه چرا عربی را می‌خوانیم و می‌فهمیم، ولی در گفت‌وشنودش درمی‌مانیم؟ راهنمای شنیدن و گفتن به زبان عربی فصیح معاصر برای آشنایان با عربی قرآنی و کلاسیک


بیشتر بخوانید
۱۴۰۰/۱۲/۰۴

اطلاعیۀ تغییر زمانِ کارگاهِ چهارچوب‌‌های تحلیلی نوپدید در مطالعات دینی


بیشتر بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تماس با ما

 

 

از مسیر ارتباطی زیر با ما در تماس باشید:

رایانامه : [email protected]

|می‌خواهم از طومار اندیشه حمایت کنم|

عضویت در خبرنامه

جهت اطلاع از بروزرسانی های سایت ایمیل خود را ثبت نمایید.

تماس با ما







[recaptcha]
تمامی حقوق برای طومار اندیشه محفوظ است.