در بخش نخست این نوشته، گفته شد که برای تحلیل مفهوم وحی ناگزیزیم که علاوه بر موشکافی درباره خود این واژه، به دو مفهوم انسان و نیز رابطه خدا و انسان نیز توجه کنیم. اما بسی مهم‌تر از این مفاهیم پایه، بحث در باب خدا و تصور از اوست. در یک تحلیل الهیاتی از هرگونه تبیین وحی، به نظر می‌رسد آنچه در مرحله نخست باید مورد توجه باشد شناخت خداوند و چگونگی نسبت او با جهان و انسان است. از این رو، بی‌تردید مهم‌ترین بحث کلامی مربوط به تحلیل وحی، بحث جنجال‌انگیز و اندیشه‌سوز «تشبیه و تنزیه» است.

شاید در تاریخ فرهنگ و اندیشه بشری مسأله‌ای را نتوان یافت که مانند پدیده «دین» ذهن بشر را چنین به خود مشغول داشته باشد. به‌درستی گفته‌اند که صورت‌های گوناگون ادیان در شرق و غرب چنان گوناگون‌اند که نمی‌توان برای دین تعریفی واحد به‌دست داد؛ اما دست‌کم می‌توان ادیان ابراهیمی را که به «ادیان غربی» نیز موسوم‌اند با مفهوم محوری و بنیادین «وحی» شناخت.