به نام خدا

آکادمی طومار اندیشه برگزار می‌کند:

(برنامۀ شمارۀ ۲۰)

عنوان کارگاه: بهره گیری از گفتمان در علوم انسانی

مدرس: دکتر عبدالمجید مبلغی

هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

شرح دوره:

گفتمان در شمار آن دسته از روش شناسى ها است که درکى تـازه از نحـوه پدیداری موقعیت ها به دست می دهد. این نظریه، در پی شناسایی ارتباطات نهفته میان دانش، قدرت و رخداد، وجوه ناپیدای منجر به تحول در تـاریخ/موقعیت را باز می شناسد و نحوه گسترش تاریخ/موقعیت ها به وضعیت های تازه تر و ناشناخته را کشف می نماید. بر این  اساس دو کارکرد کانونی برای مطالعات گفتمانی می توان لحاظ نمود:

• مطالعات گفتمانی لایه ای از آگاهى را شناسایی می کند که معمولاً در سنت هـای کلاسـیک علوم انسانی فراچنـگ نمـی آیـد و راهی به شناخت آن ها گشوده نمی شود. این لایه پراهمیت از آگاهی، چونان نیمه به ظاهر خالی لیوان، حاوی حجمی معناداری است که در عمل به موقعیت مشهود شکل و سامان می بخشد. این مهم بیانگر کارکرد مطالعات گفتمانی در کشف وجوه نامرئی و پنهان، اما مهم و تحول بخش، در مطالعات علوم انسانی است.
• مطالعات گفتمانی به کار شناسایى سیر تحول درونى یک موقعیت فکری/تاریخی/اجتماعی و توضـیح منطـق ارتبـاط دهنده آن با زنجیره ای از موقعیت های همبسته می آید. مشخصا تمرکـز گفتمـان بـر کشف سـازوکارهای انسـجام یـابى یـک مجموعه از روابط در هم تنیده، به شناخت منطق تولید همبستگى و گسترش سـازگاری در درون نظـام وارهای کمک می کند که از ایـده هـا، اَعمال فردی و گروهى، اظهارات، تکنیک های منجر به بروز و ظهور قدرت اجتماعى، و بستر معرفتى جاری در آن روابط خبر می دهد. این مهم بیانگر استعداد مطالعات گفتمانى در گسترش رویکرد انتقادی ذیل تاملات دیسیپلین های مختلف علوم انسانی، از فلسفه گرفته تا تاریخ، علوم سیاسی، جامعه شناسی و الهیات اسـت.

طی این دوره موارد زیر ارایه خواهد شد:

• تبارهای نظریه های گفتمان معرفی می گردد و به دقت توضیح داده می شود؛
• معنای گفتمان، در جلوه های مختلف روش شناختی و غیرروش شناختی آن، به بحث گذاشته و روشن می شود؛
• چگونگى بهره گیری از گفتمان به مثابه یک روش شناسی در مختلف علوم انسانی توضیح داده می شود؛
• امکان و سودمنددی رویکرد به روش شناسی گفتمان در مطالعات مرتبط با امر قدسی/دینی/الهیاتی توضیح داده می شود؛
• به صورت کارگاهی، و ذیل رویکردی تطبیقی، چند نمونه مهم از مطالعات گفتمانی بر اساس مراجعه به ادبیات در دسترس در این حوزه و نیز تجربه پژوهشی ارایه دهنده دوره مطالعه و تمرین می شود.

مباحث این کارگاه در چهار جلسه ارایه خواهد شد. این مباحث از قرار زیر است:

جلسه نخست: صورت بندی مفهومی گفتمان  (۲ ساعت / هفته نخست)

• اصطلاح شناسی گفتمان در تاریخ اندیشه:
  • یونان
  • عصر مسیحی
  • عصر جدید
• مفهوم شناسی گفتمان پس از رنسانس:
  • نظریه های مدرن و قراردادگرا: ماکیاول، دکارت، کانت
  • نظریه های انتقادی: هابرماس
  • نظریه های قدرت: هگل، نیچه، هایدیگر
  • نظریه های پست مدرن: فوکو

 جلسه دوم:  بهره گیری روش شناختی از گفتمان (۲ ساعت / هفته دوم)

• معنای بهره گیری از روش در علوم انسانی
• امکان بهره گیری از گفتمان به مثابه روش
  • امکان بهره گیری از گفتمان در علوم انسانی
  • امکان بهره گیری از گفتمان در دین پژوهی
• نحوه بهره گیری از گفتمان در علوم انسانی
  • رویکرد فوکویی
  • رویکرد لاکلائو و موف
  • رویکرد فرکلاف (CDA)

جلسه سوم: تمرین بهره گیری از گفتمان به مثابه روش با مراجعه به فوکو، و کلائو و موف (۲ ساعت / هفته سوم)

• مطالعه موردی گفتمان جنسیت و عصر ویکتوریا (فوکو)؛
• مطالعه موردی تاچریسم و آزادسازی اقتصادی بر اساس دولت حداقلی (لکلائو و موف)؛

جلسه چهارم: تمرین بهره گیری از گفتمان به مثابه روش در مطالعات اسلام (۲ ساعت / هفته چهارم)

• مطالعه موردی طبقه بندی تمدن (مدرس دوره)؛
• مطالعه موردی گفتمان های شیعه نخستین (مدرس دوره).

برخی از منابع این دوره:

مبلغی عبدالمجید، ۱۳۹۶، گفتمان به مثابه روش شناسی مطالعه تمدن، فصلنامه نقد و نظر ، ۲۲، ۸۳-۱۰۹

حقیقت سید صادق، ۱۳۹۴، روش شناسی علوم سیاسی، انتشارات دانشگاه مفید، قم.

محمدی کیا طیبه، مبلغی عبدالمجید، ۱۳۹۷، گفتمان به مثابه روش شناسی کارآمد در مطالعات روابط بین الملل، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، ۱۴، ۳۱-۵۳

صولتی مهران، سوژه گفتمان و علوم انسانی، ۱۳۹۳، انتشارات دات، تهران.

مبلغی عبدالمجید، ۱۳۹۵، فقه و دموکراسی؛ بررسی تطبیقی مطالعه معرفت شناختی امکان تطبیق فقه مشروطه بر دموکراسی مشورتی، فصلنامه سیاست ، ۴۶، ۴۲۳-۴۳۹

مبلغی عبدالمجید، ۱۳۹۷، بررسی امکان و توضیح وقوع بهره گیری از روش شناسی های پست مدرن در الهیات، دو فصلنامه پژوهشهای فلسفی، ۱۲، ۱۴۰-۱۵۵

مدت زمان کارگاه: چهار جلسۀ یک‌ونیم ساعته

زمان برگزاری: 22 و ۲۹ تیر ماه ۱۴۰۱؛ چهارشنبه‌ها ساعت ۱۵ تا ۱۹

کارگاه به صورت آنلاین برگزار می شود.

هزینۀ شرکت در کارگاه: ۳۲۰ هزار تومان

تخفیف: دانشجویانی که عضو کانال تلگرام آکادمی طومار اندیشه @toumareacademy باشند، با ارائه کارت دانشجویی معتبر و با تاریخ می توانند از ۲۰ درصد تخفیف برخوردار شوند.

*‌نام‌نویسی‌های گروهی نیز که عضو کانال آکادمی طومار اندیشه باشند از تخفیف برخوردار خواهند شد: گروه های ۳ و ۴ نفره ۲۰ درصد؛ ۵ تا ۹ نفره ۲۵ درصد؛ ۱۰ به بالا ۳۰ درصد.

آخرین مهلت نام‌نویسی: 20 تیر ماه

برای نام نویسی به این لینک مراجعه کنید.

توجه: برای نام‌نویسی باید از اکانت گوگل استفاده کنید. اگر نتوانستید وارد لینک شوید مرورگر خود را تغییر دهید. برخی از گوشی‌ها هم ممکن است نتوانند وارد لینک شوند؛ بنابراین از دستگاه دیگری مثل لپ‌تاپ استفاده کنید. اگر بازهم مشکل داشتید، مشخصات خود را که شامل:

 نام، نام خانوادگی، تحصیلات (رشته، مقطع، دانشگاه)، شمارۀ همراه (شماره‌ای که در آن واتساپ نصب دارید)، نشانی ایمیل،  عکس فیش واریزی

می شود، ایمیل کنید به: toumareandisheh@gmail.com.

* اگر هم تمایل دارید گواهی حضور در کارگاه را دریافت کنید، لطفاً اطلاعات زیر را نیز به اطلاعات بالا اضافه کنید:

نام پدر، سال تولد، کدملی، عکس کارت ملی.

لطفاً  هزینۀ کارگاه را به شماره‌ کارت ۵۰۴۱۷۲۱۰۶۴۹۰۴۹۵۷ بانک رسالت به نام آقای سیدمحمدهادی گرامی واریز و تصویر فیش واریزی خود را به ایمیل ذکرشده بفرستید.